Wat is verlichting eigenlijk?

Wat is verlichting? De Boeddha antwoordde op deze levensvraag: “Verlichting is het einde van lijden.” Ook vertelde hij dat onwetendheid de oorzaak is van het lijden. Onwetendheid (onbewustheid) leidt tot verlangens, angsten en gehechtheid die ons doorlopend in beslag nemen en ontevreden of ongelukkig maken. Die ons weghouden bij onszelf en bij het huidige moment, en dat is waar de verlichting zich bevindt.

Hoe stoppen we ons lijden?

Gelukkig geeft de Boeddha ook een uitweg voor het lijden; onze angsten, begeerten en gehechtheid verdwijnen als we ze doorzien. Als we doorhebben dat ze uiteindelijk nergens toe leiden, behalve tot meer lijden. Alleen al door de intentie om daar moeite voor te doen, de moeite van het alert zijn, onttrekken we ons aan onbewustheid.

Moeten we stoppen met denken?

Het is in feite niet zozeer moeite, want het is onze natuurlijke staat en de kern van ons wezen. We zijn zo vaak stil, verlicht bewust, maar dat wordt verstoord en verduisterd door onze onbewuste, ongecontroleerde gedachten en hun bijbehorende emoties. Lastig; het is namelijk de bedoeling dat het denken ons dient, en niet andersom zoals meestal het geval is. Om dat te bewerkstelligen, kunnen we beginnen met onze gedachten zo nu en dan waar te nemen.

Zoals Eckhart Tolle het zegt:
“Word een ogenblik heel alert en wacht dan tot je volgende gedachte komt.”
Doe het maar eens, nu, op dit moment.

Zijn je gedachten waar?

Zo wrikken we ons langzaam maar zeker los van onze identificatie met het denken. Byron Katie adviseert ons om onze gedachten grondig te onderzoeken om te zien of ze waar zijn. Dan komen we erachter dat dat heel vaak niet het geval is, maar dat we er blind naar blijven handelen zolang we min of meer slaapwandelend door het leven gaan.

Je hébt al verlichte momenten

Verlichting is eigenlijk zo eenvoudig dat we het moeilijk vinden, aangezien ons ego van complexiteit en problemen houdt. De meeste mensen hebben vele verlichte momenten gehad, soms zelfs zonder het te weten. Bijvoorbeeld telkens als je ergens volledig in opgaat zonder je erin te verliezen, of als je een intense zintuiglijke ervaring hebt, dan is dat een moment van verlichting. Ook als je een verkeerde gedachtegang ontmaskert, een verwrongen emotie doorziet. Als je je aandacht terughaalt als die weer eens afdwaalt.

Je lijden doorbreken d.m.v. bewustzijn

Iedere keer als je je eigen lijden onderbreekt, of zelfs doorbreekt door middel van je bewustzijn, raak je een beetje meer verlicht. En zo verlicht je de wereld om je heen een beetje meer, door ook daar minder lijden te veroorzaken.

In ons proces van verlichting is het ego natuurlijk de belemmering. Het is zeer gehecht aan zijn gedachten, emoties, gewoonten, verslavingen en zorgen. Het laat ons graag geloven dat verlichting een onhaalbare zaak is, en vertelt ons:

het is maar voor enkelen weggelegd
je moet er heel lang en hard voor werken
het overkomt je alleen als je geluk hebt
het gebeurt alleen plotseling en blijvend
het vindt in de toekomst plaats, en die komt nooit

5 Redenen waarom wij zelf voor verlichting kunnen zorgen

Vroeger was het bereiken van verlichting inderdaad maar voor enkelen weggelegd, maar inmiddels zijn we geëvalueerd tot een soort die daar op veel grotere schaal toe in staat is. Uiteraard dankzij het werk van deze enkelen, de pioniers. Hun leer, hun waarheid had tijd nodig om dieper tot ons door te dringen.
Er is bewustzijn voor nodig, geen inspanning. Waakzaam zijn is niet hetzelfde als hard werken. Ja, de Boeddha bereikte pas verlichting na jarenlange meditatie, maar iemand zoals Eckhart Tolle had nooit gemediteerd. Wel was hij tot een dieptepunt gekomen van zijn existentiële angst. En ook dieptepunten kunnen zeer geschikt zijn om verlichting te bereiken. Soms ook met behulp van gebed.
Geluk heeft er voor de meeste mensen niet veel mee te maken; het verlangen om jezelf te verlossen van je kwelgeest (het denken) en de bereidheid om je bewustzijn uit te breiden en vaker in het nu te zijn, des te meer. Meditatie kan hier zeker bij helpen.
Instant verlichting is mogelijk en wordt vooral in het zenboeddhisme gepropageerd, maar het is niet per se noodzakelijk dat het in één keer gebeurt. Veel mensen zijn er het bewijs van dat het in fases komt; dat er meerdere ervaringen van verlichting en inzicht nodig zijn om permanent in deze staat te kunnen verkeren.
Verlichting kan alleen in het moment plaatsvinden, want inderdaad: de toekomst komt nooit. In essentie zijn we al verlicht, we zijn het alleen vergeten. In die zin zijn we dus altijd maar één stap verwijderd van (een moment van) verlichting. We moeten alleen de schakelaar even weten te vinden.